Bezonning, uitzicht en privacy

Midden in het historische centrum van Amsterdam wordt een binnenterrein bebouwd ten behoeve van een cultuurclubhuis in combinatie met woningen.

Voor dit project heeft Van Riezen & Partners naast de gebruikelijke 4 seizoenen bezonningsstudie ook diverse uitzichten vanuit omliggende woningen gemodelleerd om eventuele privacy en zichtbelemmeringen te kunnen bepalen en beoordelen. Gezien de monumentale omgeving en de in de loop der eeuwen ook rommelig tot stand gekomen bebouwing in een kleine ruimte was dit een uitdagende puzzel om de bestaande situatie nauwkeurig te kunnen modelleren.

Het Ruychaverkwartier ligt ten zuidoosten van het Lambertus Zijlplein. Eigen Haard vervangt hier 6 bestaande blokken door nieuwbouw. Er komen goed geïsoleerde woningen met in de gebouwen een lift. De gemeente vernieuwt de openbare ruimte en de straten rondom de nieuwbouw.
De stedenbouwkundige opzet blijft bij de vernieuwing vergelijkbaar met bestaand, maar de bouwhoogtes worden hoger en op de kop van de nieuwe Ruychaverflat komt een hoogteaccent van circa 45 meter hoogte.

Het plangebied Parlevinker-Fokkemast ligt ongeveer in het midden van Banne Noord in Amsterdam Noord, tussen de Westerlengte en het centraal gelegen plein naast het voormalige winkelcentrum Parlevinker (Parlevinkerplein). De Parlevinker was vroeger het winkelcentrum van Banne Noord. Dit winkelcentrum en 29 seniorenwoningen aan de Fokkemast worden gesloopt en het naastgelegen parkeerterrein wordt verwijderd. Het maakt plaats voor 275 woningen grotendeels in de sociale en middensector, een cultuurvoorziening met onder andere een buurtcultuurzaal, een broedplaats met kunstenaarsateliers. De bouwhoogte neemt toe tot 15 meter, met twee torens van 10 verdiepingen.

De resultaten van de bezonningsstudie met diagrammen hebben aanleiding gegeven voor een aantal woningen een nadere analyse uit te voeren en te beoordelen of wordt voldaan aan de TNO-normen. Gebleken is dat de woningen die in de bestaande situatie voldoen aan de lichte TNO-norm, daaraan ook nog voldoen na realisatie van het bouwplan. Bij de woningen waar al niet wordt voldaan aan de norm verslechtert de situatie niet als gevolg van het bouwplan.

Voor de bedrijfskavel Anthony Fokkerweg 3 te Amsterdam is een bouwplan voorbereid dat uitgaat van sloop van de bestaande bebouwing waarna het perceel zal worden verdicht door nieuwbouw met een bovengrondse bruto vloeroppervlak van maximaal 21.000 m². De nieuwbouw zal plek bieden aan werkfuncties en enkele publieke functies.

In het kader van de motivering van de ruimtelijke aanvaardbaarheid en een risicoanalyse planschade is een 3D-studie verricht om te beoordelen in welke mate vanuit de nieuwbouw inkijk in het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) ontstaat. In dat gebouw wordt onderzoek uitgevoerd, wat vertrouwelijkheid vereist. De relevante verandering bestaat eruit dat in de nieuwe situatie vanaf grotere hoogte publiek in de richting van het NLR kan kijken, waardoor over de eerstelijns bebouwing heen gekeken kan worden. Voor de studie is een gedetailleerde 3D-modellering van het NLR gemaakt, met alle raampartijen, en zijn aanzichten vanaf referentiepunten op de nieuwbouw van diverse hoogtes en locaties gegenereerd. Van significante verslechtering van de gebruiksmogelijkheden van de bebouwing wegens nieuwe inkijk bleek geen sprake.

De aanvraag heeft betrekking op de nieuwbouw van een kantoorgebouw van 24.000 m2 bvo met 1.500 m2 bvo voorzieningen (dus 25.500 m2 in totaal) op het perceel Gustav Mahlerplein 1B. Het gebouw wordt 59,5 m +NAP hoog. De bestaande parkeerkelder wordt vernieuwd. Op de locatie staat momenteel het CIRCL-gebouw, met een oppervlak van circa 3.500 m2 bvo. Dit gebouw is in 2016/2017 aan het ABN-complex toegevoegd. Een circulair, demontabel gebouw, zodat de bouwmaterialen na een eventuele afbraak weer elders gebruikt kunnen worden. Het nieuwe bouwplan is gelegen aan het Gustav Mahlerplein, een stedelijk plein dat deels met groen is ingericht en waaronder fietsparkeergarage en een waterberging zijn gerealiseerd. Een belangrijke functie van het plein is verkeersruimte voor voetgangers vanuit het zuidelijk deel van Zuidas naar het trein- en metrostation. Daarnaast dient het plein als verblijfsruimte voor werknemers van de omliggende kantoren die er met name in de lente en zomer, zeker tijdens de lunch, veel gebruik van maken. Om het schaduweffect van de nieuwe toren op de directe omgeving te kunnen vergelijken is naast de nieuwe situatie ook de (conform bestemmingsplan) geldende situatie en de bestaande situatie met elkaar vergeleken.

In het kader van de vergunningaanvraag voor de woningbouw aan de IJsselmeerstaat is het effect van de nieuwbouw op de bezonning van objecten in de directe omgeving onderzocht. Het bouwplan bestaat uit een laagbouw en een hoogbouwdeel. De laagbouw aan de noordkant heeft een bouwhoogte van maximaal 10,5 meter en de hoogbouw aan de zuidkant heeft een bouwhoogte van maximaal 35 meter. In de studie zijn bezonningsdiagrammen en vogelvluchtaanzichten gemaakt de toetsing aan de TNO normen uitgevoerd . Het bleek dat zelfs aan de strenge TNO-norm wordt voldaan en dat de bezonningssituatie aanvaardbaar is voor een stedelijke locatie.

Het projectgebied is gelegen in Amsterdam Oost en betreft een perceel waar de Weespertrekvaart, de Duivendrechtskade en de H.J.E. Wenckebachweg samenkomen. De projectlocatie maakt deel uit van het gebied Overamstel, dat wordt getransformeerd van een ’traditioneel’ werkgebied naar een gemengd grootstedelijk woon-werkgebied. Het gebied is volop in ontwikkeling. De bedrijfshuisvesting bestaat momenteel hoofdzakelijk uit laagbouw.

Het projectgebied betreft een voormalige vestiging van Wals Timmerwerken, een bedrijf in interieurbouw en vervaardiging van bedrijfsmeubels. Het nieuwe bouwplan gaat uit van de sloop van bestaande gebouwen en nieuwbouw van 102 appartementen. Hier wordt het hoogteaccent van 7 bouwlagen op een sokkel van twee bouwlagen gerealiseerd. Omdat de nieuwe bebouwing tot 30 meter hoog wordt gerealiseerd in de nabijheid van enkele woonboten is er een gedetailleerd bezonningsonderzoek uitgevoerd.

Ten opzichte van de feitelijk bestaande situatie leidt het nieuwe bouwplan in enkele gevallen tot enige vermindering van de bezonning, maar in die gevallen blijkt dat verwezenlijking van het geldende bestemmingsplan ook al tot een vergelijkbare schaduw (of juist meer schaduw) zou leiden.